Trafik Işıklarının Kırmızı, Sarı ve Yeşil Renk Olmasının Nedeni
Aslında trafik ışıkları, önceden otomobiller için uygulanan bir kontrol yöntemi değildi. Trafik lambası demek, eskiden demiryollarında trenlerin kontrolü demekti. Yani bu uygulamanın menşei demiryolları diyebiliriz.
Kırmızı rengi, dur anlamına gelmesi için seçen demiryolları idaresiydi. Tarih boyunca kırmızının; ölüm, zarar, ziyan ve tehlike gibi olumsuz anlamlara gelmesi onlara bu rengin verilmesine neden olmuştu.
1830’lu yıllarının demiryollarında geç anlamına gelen ışık, beyazdı. Yeşil rengi ikaz olarak kullanıyorlardı. Gazla çalışan tasarımın ilk sahibi demiryolu mühendisi olan J.P. Knight’e aittir. Knight, 1865’te Londra yollarında bir demiryolu sinyalizasyon sistemi kullanma düşüncesiyle, Londra Emniyet Müdürlüğü’ne başvurdu. İlk trafik ışığı, yayaların güvenliğini artırmak amacıyla 1868 yılında Londra’daki Westminster Köprüsü’ne yerleştirildi.
Cihaz, aydınlatmayı içerisindeki gaz sayesinde yapıyordu. Direk üzerindeki kollar sayesinde ışığın rengi trafik memuru tarafından değiştiriliyordu. Gazla çalışan bu lambalar daha sonra çıkan patlama sorunları nedeniyle uygulamadan kaldırıldı.
1912’de trafikle ilgilenen ABD’li polis Lester Wire, elektrikli trafik ışığı fikrini ortaya atan kişiydi. Dünyanın ilk elektrikli trafik ışıkları 5 Ağustos 1914’te, Ohio eyaletinin Cleveland şehrinde hizmete girdi. Işıklar kırmızı ve yeşildi. Daha önce olduğu gibi kırmızı “dur”, yeşil “geç” anlamına geliyordu. 1917’de de polis memuru William Potts, sinyalin değişmek üzere olduğunu belirtmek için sarı bir ışık eklemeyi önerdi ve fikir kabul edildi.
Renklerin günümüzde kullanım alanlarının değişmesinin nedeni ise beyaz ışığın, diğer sokak lambalarının ışıklarıyla karıştırılıp farklı algılanmasıydı. Bu nedenle sürücüler, trafik lambasının vermek istediği sinyalleri yanlış anlayıp duracakları yerde geçerek veya geçecekleri yerde durarak kaza yapabiliyorlardı.
Demiryollarının, trafik lambalarında yaptığı düzenlemede kıldığı son karar; sarının ikaz, yeşilin geç ve kırmızın dur anlamına gelmesi oldu. Sarı rengin ikaz için kullanılmasının nedeni, sarının göz alıcı, canlı bir renk olması ve sürücülerde dikkat hissini uyandırmasından kaynaklanıyor.
Günümüzde kullanılan ve trafik lambasına benzeyen ilk elektrikli otomatik trafik ışıkları ise ABD’li Mühendis James Hoge tarafından tasarlandı ve 1918’de patenti alındı.
Bu sistemde üst üste üç odaya bölünmüş bir dikdörtgen kutu şeklindeki bu cihaz, üç renkli elektrikli trafik kontrol cihazıydı. Her bölüm ayrı bir ampulle aydınlatılmış ve farklı renkte sinyal mercekleriyle donatılmıştı. Kırmızı ve yeşil renklere eklenen sarı renkli ışık, sürücülere trafik sinyalinin değişmekte olduğu konusunda uyarı veriyordu. Ayrıca ışıkların değişim süresine kısa bir süre kala sesli uyarı da yapılıyordu.
Bu uygulama daha sonra Avrupa’da kullanılmaya başlandı. Elektrikli trafik lambaları 1924‘te Berlin’de, 1925‘te Milano’da, 1926’da Roma‘da, 1927’de Londra‘da, 1928‘de Prag‘da ve 1929‘da İstanbul‘da kullanılmaya başlandı.
Kaynak: TRT Haber