JAPONYA’DA DEPREME DAYANIKLI YIKILMAYAN KONUTLAR NASIL YAPILIYOR? Dr.İlhami Pektaş

Dünyada depremle iç içe yaşayan Japonya’da, her yıl yaklaşık 1000 deprem meydana geliyor. Nasıl oluyorda Japonya’da depremden kimsenin bile burnu kanamıyor. Çünkü Japonya’da 17 Ocak 1995 yılında yaşanan ve 6200 kişinin öldüğü Kobe Depreminden sonra Japonlar, inşaat uygulamalarında asla ödün vermeyecekleri ve binaları ayakta tutan bir inşaat yönetmeliği hazırlayarak uygulamaya başladılar.

Bu yönetmeliğe göre, kurallar binanın yüksekliğine göre belirleniyor;

Alçak, orta yükseklikteki binalar ve yüksek binalar için farklı koruma sistemleri bulunuyor.

3 ve daha az katlı binalarda güçlendirilmiş duvarlar ve temelde belirli kalınlıkta levhaların yerleştirilmesi şart koşuluyor. 3, 4, 5 katlı orta yükseklikteki binalarda ise gelişmiş mühendislik yöntemleri uygulanıyor. Gökdelenlerde ise en üst düzey inşaat mühendisliği teknolojileri kullanılıyor.

Binalar Titremiyor, Sallanıyor

Japonya’da yapılan binalarda, temel ile zeminin bağlantısını kesen taban izolasyonu sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemde, bina temeline kauçuk tamponlar yerleştiriliyor ve bu sayede binalar titremek yerine sallanıyor. Ayrıca binanın iskeletine yerleştirilen silindirik hidrolik teller ile yapı sallanma esnasında temel ile birlikte hareket ediyor, bu sayede yıkımın önüne geçiliyor.

Esniyor Ancak Kırılmıyor

Alçak ve orta yüksekli binalarda, duvarların içinde boşluklar bırakılarak, sarsıntıyı tüm yapıya yayan metal plaklar yerleştiriliyor. Böylece binanın tüm bölgeleri aynı anda hareket ediyor. Bina temellerine kancalar yerleştiriliyor. Deprem anında bina, bu kancalar ile zeminle birlikte kayıyor, deprem bitince de tekrar yerine oturuyor.

Çok yüksek katlar ve gökdelenler, yüksek mühendislik sistemleri sayesinde sağlı sollu veya önlü arkalı şekilde 3 metreye kadar ulaşan bir mesafede gidip gelirken, katlar arasında esneme paylarının oluşmasıyla binanın yıkılması engelleniyor. Binanın temellerinde amortisörler kullanılması, hareket sırasında binanın esneme payı ile titremesini tehlikesiz bir hale getirirken, temelde kullanılan tampon sıvılar ise sallantı sırasında şiddetin azalmasını sağlıyor.

İlhami Pektaş