Yerlileşme Çalışmalarının Başarılı Olması için 5 Politika
1. Destekler küresel olarak varolan spesifik bir teknolojik ürünün yerlisini yapmak yerine, önce bu teknolojilere talebi geliştirmeye odaklanmalıdır. Zira talep olmayan ürünlerin geliştirilmesi, piyasaya çıkıp kullanılmayan ve ülkemizin teknolojik gelişimine hizmet etmeyen ürünlerin geliştirilmesine kaynak ayrılmasına yol açmakta, ülkemizin bir “ürün çöplüğü”ne dönüşmesi riskini beraberin getirmektedir. Destekler, talebi tetikleyecek şekilde verilmelidir.
2. Desteklenecek yerli ürünler daha birinci günden global pazarı hedeflemelidir. Türkiye, Çin ya da Hindistan gibi global ölçekte değerli hale gelebilecek ürünleri destekleyebilecek kadar büyük bir pazar değildir. O yüzden yerel talebin amacı sadece global ürünlerin ticarileşmesini tetiklemek olmalıdır. Bu konuda, eski ekonomiden de olsa güzel bir örnek İsrail’de 1952’de tüm dünyada İkinci Dünya Savaşı’nda harap düşen uçakları tamir etmek için kurulan Bedek olabilir. Aynı yıllarda, ülkemizde de benzer beceriler olduğu halde global pazara erişim vizyonunu gösteremediğimizi unutmayalım.
3. Dördüncü sanayi devriminde yeni geliştirilen ürünlerin ticarileşmesi global platformlar üzerinden olmaktadır. iOS, Android, Predix gibi üzerinde yazılım geliştirilen işletim sistemleri, EBay ve Alibaba gibi e-ticaret pazaryerleri bu platformlara örnek olarak verilebilir. Günümüzde büyük platform şirketlerinin ancak bu platformları besleyebilecek talep hacmine ulaşan Çin ve ABD’den çıktığını söylemek yanlış olmaz. Yerli ürünlerimizi bu platformlar üzerinde doğru konumlandırmaya yönelik destekler verirken, ürünleri yerli platformlara sokarak küreselleşmelerinin önünü kesmek gibi yollara gidilmemelidir.
4. Yerli ürünlerin geliştirilmesi her bir teknoloji alanında açık ekosistemler geliştirilmesine bağlıdır. Belki de savunma sanayii ile diğer sektörler arasında en kritik ayrım buradadır. Verilecek destekler kapalı sistemler içinde değil, açık inovasyon teşvik eden ekosistem arayüzleri kurularak verilmelidir. Bu amaçla İngiltere’deki Catapult örneğinden yola çıkarak yerel ve sektörel arayüzlerin kurulmasında fayda bulunmaktadır. Enerji Bakanlığı’nın rüzgar YEKA ihalesindeki ARGE yerlileşmesinde koyduğu %20 açık inovasyon imkanı da bu çerçevede olumlu bir örnektir.
5. Yerlileştirmenin bir kısa mesafe koşusu değil maraton olduğu unutulmamalıdır. Kamu ihalelerinde konan yerlilik zorunluluklarının sektörle tartışılarak oluşturulması, ihale büyüklüğü ile yerlilik koşulları arasında –başka ülkelerde de benzer yerlilik şartları getirildiği dikkate alınarak—bağlantı gözetilmesinde fayda bulunmaktadır. Makul adımlarla yerli becerilerin geliştirilmesi, zamanla gelişecek beceriler ve girişimcilerimizin potansiyelinin harekete geçirilmesi sayesinde yerli ürün geliştirilmesinde uzun vadeli başarılar sağlanabilecektir.