YERLİ VE MİLLİ ÜRETİME ADANMIŞ ÖMÜRLER-108: HKTM BAŞARI HİKAYESİ-Dr.İlhami Pektaş
Hareketin Sanatı: İlham Çelebi ile HKTM’nin 25 Yıllık Yolculuğu
HKTM, Mühendislik ile sanatın, endüstri ile doğanın, fabrika ile çevrenin, teknoloji ile hayatın entegrasyonunu sağlamak için 1998 yılında kuruldu. Endüstriyel hareketi anlamak, geliştirmek, yönlendirmek, hareketin doğasından ilham alarak hareketi kontrol altına almaya çalışmak kuruluşun ana amacı oldu. Farklı hareket ve kontrol teknolojileri üzerinde uzmanlaşıp, örnek alınacak multidisipliner mühendislik çözümleri ile dünyada sektörünün lider firması olarak kalitesini uluslararası standartlarla artırarak, hareketin kontrol edilmesi gereken sistemler alanında projeler geliştirerek tüm dünyada, kalıcı projeler üretmeye, endüstriyel hareketin kontrol teknolojileri merkezi olma hedefiyle üretmeye devam ediyor.
“İyi mühendislik sadece çözüm üretmez, değer de üretir.”
İstanbul’un kadim semtlerinden birinde doğup, hareketin doğasını sadece teknik değil, felsefi bir merakla da ele alan bir mühendisle, İlham Çelebi ile birlikteyiz. 25 yılını HKTM’nin büyümesine, dönüşmesine ve kurumsallaşmasına adamış bir isim o. Ama anlatısı sadece bir şirketin hikayesi değil; bir kültürün, bir mühendislik etiğinin, bir inancın da taşıyıcısı aynı zamanda. HKTM’nin geçmişi, bugünü ve geleceği hakkında konuştuk.
- HKTM’nin kuruluş hikâyesi nasıl başladı?
HKTM, 1998 yılında “hareketin kontrol edilebilirliği” üzerine düşünmeye cesaret eden bir mühendislik ekibiyle doğdu. Bugünkü adıyla Hareket Kontrol Teknolojileri Merkezi A.Ş., Tunç Atıl liderliğinde kurulan bu yapının zamanla kurumsal bir dönüşüm geçirmesiyle oluştu. O dönemde yalnızca bir şirket değil, bir niyet doğuyordu: Türkiye’de hareket kontrol teknolojilerinde hem fikir hem de ürün geliştirebilecek bir yapı kurmak.
Ben bu yolculuğa 2000 yılında katıldım. O dönemde elimizde ne büyük tesisler vardı, ne de dev bütçeler… Ama sağlam bir düşünce sistematiğimiz vardı. Birbirine güvenen insanlar, bir inanca yaslanan mühendislik yaklaşımı ve sabırlı bir büyüme arzusu… Kendi adıma söyleyeyim: HKTM benim için sadece çalıştığım bir yer değil, düşlerimin sınandığı ve dönüştüğü bir zemin oldu.
- HKTM nasıl gelişti? Neleri başardı?
Kuruluş aşamasında daha çok sistem entegratörlüğü yaparken, 2005 sonrası dönemde özgün tasarımlara, sistem mühendisliğine ve özel üretime yöneldik. 2007’de hidrolik sistemleri kendi bünyemizde üretmeye başladık. 2011’de Türkiye’nin ilk yerli delta robotunu TÜBİTAK projesiyle devreye aldık. 2018’de ise hareket kontrol sistemlerine odaklanan Türkiye’nin ilk Ar-Ge Merkezi olduk.
Bugün HKTM; Galataport gibi simgesel projelere, savunma sanayiinde yerli çözümlere, yüksek teknolojiye dayalı özel sistemlere imza atan, LEED Gold sertifikalı çevreci bir fabrikada üretim yapan bir yapı haline geldi. Ama en önemlisi şu: Biz, sadece “ürün” değil, “mühendislik felsefesi” de üretiyoruz.
105 kişilik ekibimiz ve 8 grup firmamızla, farklı hareket ve kontrol teknolojileri alanında uzmanlaşmış firmaların hayal güçlerini, mühendislik yeteneklerini ve sektörel tecrübelerini birleştirerek büyük projelerde çok yönlü çözümler sunuyoruz. Fabrika otomasyonunda robotik ve ağır endüstride hidromekanik sistemlerimizin yanı sıra; savunma sanayiine yönelik geliştirdiğimiz özel çözümler de stratejik önceliklerimiz arasında yer alıyor.
- Bu başarıda hangi stratejiler etkili oldu?
Stratejimiz hiçbir zaman PowerPoint slaytlarından ibaret olmadı. Bizim başarımızın temelinde “iyi mühendislik” diye adlandırdığımız bir tavır var. Bu bir iş modeli değil; bir değerler bütünü.
- Bilimsel ilkelerle çelişmeyen çözümler üretmek
- Çevre ve iş güvenliğini sadece prosedür değil, ahlaki gereklilik görmek
- Mazereti değil, Marifeti öne koymak
- Bilgiyi paylaşmak, tutmamak
- Dinlemek, anlamak, anlatmak
- Eşitliği öncelemek, ayrımcılığı dışlamak
- Kalıcılığı ve sürdürülebilirliği esas almak
Kısacası, bu topraklarda mühendisliğin sadece teknik değil; aynı zamanda etik, estetik ve kültürel bir üretim biçimi olabileceğini göstermeye çalıştık.
Anadolu ve Mezopotamya topraklarından yükselen bu eşsiz mühendislik harikasının torunları olarak El-Cezeri’nin oluşturduğu küresel itibara dikkat çekmek ve mühendislik mirasının yeni neslin iddialı atılımlarına ilham kaynağı olmasını sağlamak amacıyla Cezeri ve olağanüstü makinalarına daima özel ilgi gösterdik. Bu nedenle bu topraklarda 12. yüzyılda yaşamış El-Cezeri yani mekatroniğin dahisi, hidroliğin ustası ve robotiğin kurucusu olarak dünya ölçeğinde benimsenen bilim insanının çalışmalarını yeniden yorumladık.
Bu yolculukta mühendislikten aldığımız gücü, çevreye ve insana duyduğumuz saygıyla birleştirdik. Güvenli çalışma ortamları oluşturmayı, inovasyonu teşvik etmeyi, farkındalığı artırmayı, eğitimle gelişimi desteklemeyi ve bilgi birikimimizi paylaşmayı sorumluluklarımız arasında görüyoruz. Sürekli yükselttiğimiz kalite standartlarımız da bu yaklaşımın en önemli göstergelerinden biridir.
- HKTM bugün ne yapıyor? Hangi ürünler, hangi çözümler üretiyor?
Bugün HKTM’nin faaliyet alanı oldukça geniş:
- Akıllı hidrolik sistemler
- Robotik üretim sistemleri
- Savunma sanayii için elektro-mekanik çözümler
- Mobil uygulamalarda enerji verimli hidrolik teknolojiler
- Gemi ve liman sistemlerine özel aktüatörler, stabilizerler
- Yüksek teknolojili test sistemleri ve kontrol yazılımları
Yani sadece çelik hidrolik ve devre üretmiyoruz; aynı zamanda düş, çözüm ve güven üretiyoruz.
Bizim için mühendislik; bugün var olanla yetinmek değil, geleceği tasarlamak; sadece bir iş değil, müşterilerimizin hayallerini gerçeğe dönüştürmektir.
- Ar-Ge ve Tasarım Merkezi ne yapıyor? Gelecek projeler neler?
Ar-Ge Merkezimiz bugüne kadar 30’dan fazla proje geliştirdi. 5 patent, 2 faydalı model ve 10 ürünle Türkiye’de alanında öncü oldu. Ayrıca Avrupa Birliği tarafından finanse edilen H2020 projesini başarıyla tamamladık. Geliştirdiğimiz bazı sistemler şunlar:
- Fin stabilizer
- Gyro sönümleyici
- Hidrolik rotary aktüatör
- Elektro-mekanik silindir
- Manyetik kaplin ve rulman sistemleri
- Kartezyen robotlar, AGV sistemleri
2024 yılı itibariyle Avrupa Birliği destekli SHEREC projesinde koordinatör ülkeyiz. Bu HKTM için sadece mühendislik değil, diplomasi başarısıdır da aynı zamanda. Ar-Ge artık bizim için sadece bir birim değil, bir zihin açıklığı.
Geldiğimiz noktada, dünyanın en yenilikçi teknolojilerini sınırlı kaynaklara saygı göstererek üretmeyi en büyük sorumluluğumuz olarak görüyoruz. Üretim süreçlerimizin her aşamasında güncel çevre standartlarına bağlı kalıyor ve çevresel etkileri özenle değerlendiriyoruz. Ürünlerimizin tasarımından kullanıcıya ulaşmasına kadar geçen tüm süreçte doğaya duyarlı bir yaklaşım benimsiyoruz.
- Yurt dışı çalışmaları ve ihracat hedefleri neler?
HKTM, artık sadece Türkiye’nin değil, Avrupa’nın ve Orta Doğu’nun da çözüm ortağı. Almanya, Hollanda, İsviçre, Norveç, İngiltere gibi ülkelerle projeler yapıyoruz.
Grup firmalarımız ile iyi mühendislik ligini büyütüyoruz.
2025 ve 2026 hedefimiz:
- Avrupa pazarında yeni distribütörlük
- Savunma sanayii projelerinde uluslararası lisanslı çözümler
- SHEREC gibi platformlar üzerinden inovasyon ihracı
Yani ürün değil, zihin ihraç etmek istiyoruz.
- Gelecek hedefleriniz neler?
Bizim için gelecek, ulaşılacak bir tarih değil; birlikte kurulacak bir haldir. Bu yüzden:
- Balıkesir’deki yeni üretim kampüsümüzle ölçek büyütüyoruz
- Elektrikli reach stacker projeleriyle lojistik sektörüne giriyoruz
- Kentsel dönüşüm ve mimari sistemler için hareketli yapı çözümleri geliştiriyoruz
- Genç mühendislerle geleceği birlikte tasarlıyoruz
Ve en önemlisi; “hareketin estetiği” üzerine çalışıyoruz. Çünkü biliyoruz ki mühendislik sadece iş değil, bir anlam üretme biçimidir.
- Başarınızın sırrı nedir?
Bu sorunun cevabını aslında biz değil, yaptığımız işler veriyor. Ama kişisel olarak şunu söyleyebilirim: Başarımızın sırrı; “düşünülenle yapılanın arasındaki farkı sürekli azaltmak”ta yatıyor. Bir makineyi tasarlarken de, bir şirkete yön verirken de aynı soruyu soruyorum: Bu yaptığımızın kalıcı, paylaşılabilir, sürdürülebilir ve insani olan tarafı nedir?
- Gençlere ve girişimcilere mesajınız nedir?
Ben artık 25 yıllık bir sanayi hayatından bakarak söylüyorum:
- Başlamak için mükemmeliyet aramayın, yola çıkın.
- Deneyin, yanılın, öğrenin.
- Paradan önce anlam, unvanlardan önce ilke, başarılardan önce etik arayın.
- Ekibinize güvenin, bilginizi paylaşın.
- Kar değil, değer üretin.
Ve en önemlisi: Hayal kurun. Ama bu hayali sadece kafanızda değil, çizimde, prototipte, sokakta, üretim hattında gerçekleştirmeye çalışın.
Son söz?
Hala mühendisliğin düşlerini kurabiliyorum. Çünkü mühendislik sadece iş değil; hayata tutunmanın, bir topluma katkı sunmanın ve dünyaya bir iz bırakmanın yolu benim için. HKTM de bu izlerin en belirgin olanlarından biri oldu.
Her zaman dediğim gibi,
Hayaller düşüncelerimizi, düşünceler gücümüzü oluşturur.